한어Русский языкEnglishFrançaisIndonesianSanskrit日本語DeutschPortuguêsΕλληνικάespañolItalianoSuomalainenLatina

अद्यतनस्य द्रुतगतिजगति परिवहन-उद्योगः तीव्रगत्या विकसितः अस्ति । स्थले रेलमार्गयानयानात् आरभ्य समुद्रेषु नौकायानं यावत्, आकाशे विमानयानयानपर्यन्तं प्रत्येकं परिवहनविधिः स्वस्वक्षेत्रेषु महत्त्वपूर्णां भूमिकां निर्वहति परन्तु एतेषां स्वतन्त्रप्रतीतानां परिवहनविधानानां पृष्ठतः केचन अज्ञातसम्बन्धाः सन्ति वा ?

स्थलपरिवहनेन आरभ्यताम् । रेलयानयानस्य बृहत् परिमाणस्य, तुल्यकालिकरूपेण न्यूनव्ययस्य च कारणेन मालस्य दीर्घदूरपरिवहनार्थं महत्त्वपूर्णः विकल्पः अभवत् । लचीलतायाः, द्वारे द्वारे सेवायाः च सह मार्गपरिवहनस्य अल्पदूरतायां वितरणसम्बद्धेषु च लाभाः सन्ति । परन्तु भौगोलिकस्थितिः, यातायातस्य जामः इत्यादिभिः कारकैः उभयविधौ सीमितौ स्तः ।

विशालवाहनक्षमता, न्यून-एककपरिवहनव्ययः च सह महासागरीययानम् अन्तर्राष्ट्रीयव्यापारवस्तूनाम् बहूनां परिवहनं करोति परन्तु तस्य वेगः मन्दतरः भवति, मौसमेन, मार्गैः च बहु प्रभावितः भवति ।

विमानयानस्य विषये यद्यपि एककपरिवहनव्ययः तुल्यकालिकरूपेण अधिकः भवति तथापि तस्य गतिलाभेन केचन उच्चमूल्याः, समयसंवेदनशीलाः मालाः अल्पकाले एव गन्तव्यस्थानं प्राप्तुं शक्नुवन्ति यथा नवफलानि, औषधानि, सटीकयन्त्राणि च।

अतः एतेषां भिन्न-भिन्न-यान-विधानानां मध्ये कः सम्बन्धः ? प्रथमं ते परस्परं पूरकाः भवन्ति । सम्पूर्णे रसदशृङ्खले मालस्य लक्षणं, परिवहनदूरता, समयस्य आवश्यकता इत्यादीनां कारकानाम् आधारेण भिन्नाः परिवहनविधयः संयोजिताः, तेषां उपयोगः च भवितुं शक्यते यथा, दीर्घदूरपर्यन्तं अन्तर्राष्ट्रीयमालवाहकपरिवहनं प्रथमं समुद्रमार्गेण गन्तव्यस्थानसमीपे बन्दरगाहं प्रति बहुमात्रायां मालस्य परिवहनं कर्तुं शक्नोति, ततः मार्गेण वा रेलमार्गेण वा अन्तर्देशीयरूपेण वितरितुं शक्नोति केषाञ्चन तात्कालिकवस्तूनाम् कृते भवान् पूर्णविमानयानं चिन्वतु ।

द्वितीयं, ते परस्परं स्पर्धां कुर्वन्ति। यथा यथा प्रौद्योगिक्याः उन्नतिः भवति तथा च विपण्यमागधाः परिवर्तन्ते तथा तथा विभिन्नाः परिवहनविधयः विपण्यभागाय निरन्तरं स्पर्धां कुर्वन्ति । यथा - उच्चगतिरेलमार्गस्य विकासेन अल्पमध्यमदूरपरिवहनस्य स्पर्धा क्रमेण वर्धिता, यस्य मार्गपरिवहनस्य विषये निश्चितः प्रभावः अभवत् विमानयानस्य व्ययस्य न्यूनीकरणं, सेवागुणवत्ता च निरन्तरं भवति, तथापि मालवाहनक्षेत्रे क्रमेण स्वस्य विपण्यभागस्य विस्तारः अपि भवति

तदतिरिक्तं ते सामान्यबाह्यकारकैः प्रभाविताः भवन्ति । यथा, वैश्विक-आर्थिक-स्थितौ परिवर्तनेन मालस्य परिवहन-माङ्गं प्रभावितं भविष्यति, तस्मात् विविधाः परिवहन-विधयः प्रभाविताः भविष्यन्ति । नीतिविनियमानाम् समायोजनं, ऊर्जामूल्यानां उतार-चढावः, पर्यावरणविषयेषु च सम्पूर्णे परिवहन-उद्योगे गहनः प्रभावः भविष्यति

अस्माकं मूलविषये पुनः आगत्य, यदा वयं विविधयानविधानानां मध्ये सम्पर्कं अन्वेषयामः, तदा एतस्य विमानमालवाहनेन सह किं सम्बन्धः? वस्तुतः परिवहन-उद्योगस्य महत्त्वपूर्णः भागः इति नाम्ना विमानमालवाहनस्य अन्यैः परिवहनविधानैः सह अधिकं सम्बद्धम् अस्ति ।

एकतः विमानयानमालवाहनस्य विकासः अन्ययानविधानानां समर्थनात् पृथक् कर्तुं न शक्यते । यथा - मालस्य संग्रहणं वितरणं च प्रायः मार्गयानस्य अथवा रेलयानस्य उपयोगः आवश्यकः भवति । अपरपक्षे विमानयानमालवाहनस्य विकासेन अन्येषु परिवहनविधानेषु अपि प्रभावः भविष्यति । यथा, तस्य कार्यक्षमता, गतिः च अन्येषां परिवहनविधानानां निरन्तरं सुधारं कर्तुं प्रेरयिष्यति, परिवहनदक्षता च विपण्यमागधानुकूलितुं प्रेरयिष्यति

संक्षेपेण आधुनिकयान-उद्योगे विविधाः परिवहन-विधयः अविच्छिन्नरूपेण सम्बद्धाः सन्ति । एतेषां संयोजनानां पूर्णतया अवगमनं अवगमनं च कृत्वा एव वयं रसदशृङ्खलायाः उत्तमं अनुकूलनं कर्तुं शक्नुमः, परिवहनदक्षतायां सुधारं कर्तुं शक्नुमः, परिवहनव्ययस्य न्यूनीकरणं कर्तुं शक्नुमः, आर्थिकसामाजिकविकासाय च सशक्तं समर्थनं दातुं शक्नुमः।