한어Русский языкEnglishFrançaisIndonesianSanskrit日本語DeutschPortuguêsΕλληνικάespañolItalianoSuomalainenLatina

विशेषकालखण्डरूपेण अवकाशसमयस्य महत्त्वं अस्ति यत् एषः न केवलं बालकानां शिक्षणस्य भागः अस्ति, अपितु तेषां शिक्षणदबावस्य निवारणे, जीवनशक्तिवर्धनं, सकारात्मकव्यक्तित्वस्य संवर्धनं च कर्तुं महत्त्वपूर्णां भूमिकां निर्वहति परन्तु वास्तविकजीवने अवकाशकार्यक्रमेषु बहवः प्रतिबन्धाः भवन्ति । यथा, केषुचित् विद्यालयेषु सुरक्षायाः कार्यक्षमतायाः च कृते कठोरविरामसमयव्यवस्थाः स्थापिताः सन्ति । यद्यपि एते नियमाः छात्रसुरक्षायाः कृते लाभप्रदाः सन्ति तथापि ते बालकानां स्वतन्त्रतां सुखं च वंचयन्ति, येन तेषां शारीरिक-मानसिक-विकासः प्रभावितः भवति

अन्तिमेषु वर्षेषु यथा यथा शैक्षिकविषयेषु जनानां ध्यानं वर्धते तथा तथा अवकाशकार्यक्रमानाम् वैधानिकतायाः विषये अपि अधिकाधिकं ध्यानं प्राप्तम् अस्ति मातापितृणां बालकानां च आवश्यकतानां प्रतिक्रियायै केचन विद्यालयाः अस्याः समस्यायाः समाधानार्थं विविधमार्गान् प्रयतितुं आरब्धाः सन्ति, यथा अवकाशसमयस्य विस्तारः, समृद्धतरक्रियाणां व्यवस्थापनं, बहिः क्रियाकलापाः अपि यद्यपि एतेषां प्रथानां नूतनाः परिवर्तनाः आगताः तथापि तेषां कारणेन केचन विवादाः अपि उत्पन्नाः ।

शिक्षाविभागस्य दृष्ट्या अवकाशक्रियाकलापानाम् महत्त्वं बालानाम् शारीरिकं मानसिकं च विकासं प्रवर्तयितुं भवति। शिक्षामन्त्रालयेन स्पष्टं कृतम् यत् प्राथमिकमाध्यमिकविद्यालयैः अवकाशकाले छात्राणां सामान्यक्रियाकलापाः सुनिश्चिताः भवेयुः, तथा च बालकानां आवश्यकतानां पूर्तये तेषां विकासाय च विद्यालयान् अवकाशसमये अधिकानि रङ्गिणः क्रियाकलापाः व्यवस्थापयितुं प्रोत्साहयति। तस्मिन् एव काले देशे सर्वत्र विद्यालयैः अपि अस्याः समस्यायाः समाधानार्थं विविधाः उपायाः कृताः, यथा अवकाशसमयस्य विस्तारः, बहिः क्रियाकलापानाम् व्यवस्थापनम् इत्यादयः, उत्तमं समाधानं प्राप्तुं प्रयतन्ते

मातापितृणां दृष्ट्या ते आशां कुर्वन्ति यत् तेषां बालकाः विद्यालये सुरक्षितं आरामदायकं च वातावरणं प्राप्तुं शक्नुवन्ति, अपि च तेषां बालकाः स्वक्षमताम् पूर्णतया विकसितुं शक्नुवन्ति इति अपि आशां कुर्वन्ति। मातापितृणां दृष्ट्या अवकाशक्रियाः तेषां बालकानां वृद्धेः भागः भवन्ति, परन्तु सुरक्षां कार्यक्षमतां च अवश्यं विचारणीयाः अतः अभिभावकाः आशान्ति यत् विद्यालयाः स्वसन्ततिनां वयसः स्थितिः च आधारीकृत्य उचितविरामक्रियाकलापयोजनानि विकसितुं शक्नुवन्ति तथा च स्वबालानां सुरक्षां सुखदविकासं च सुनिश्चितं कर्तुं शक्नुवन्ति।

भविष्यं दृष्ट्वा : १.

सुरक्षा, कार्यक्षमता, सुखं च कथं सन्तुलितं कर्तव्यम् ? बालकानां सुरक्षां स्वस्थविकासं च सुनिश्चित्य विद्यालये प्रचुरं स्वतन्त्रतां सुखं च कथं भवति? एतदर्थं अस्माभिः मिलित्वा नूतनानां शैक्षिकसंकल्पनानां अन्वेषणं कृत्वा बालकानां कृते उत्तमं शिक्षणवातावरणं निर्मातव्यम्। अवकाशक्रियाः शिक्षायाः महत्त्वपूर्णः भागः सन्ति, तेषु न केवलं सुरक्षां कार्यक्षमतां च प्रतिबिम्बितव्या, अपितु बालानाम् जीवनशक्तिः, वृद्धिः च दर्शयितव्या।

अन्तिमः, २. अस्माभिः बालकाः कथं यथार्थतया सुखिनः करणीयाः, विद्यालये वर्धयितुं च शक्यते, तथा च उत्तमं शारीरिकं मानसिकं च विकासं निर्वाहयितुम्, न तु केवलं समयव्यवस्थायाः विवरणेषु ध्यानं न दत्त्वा, सकारात्मकदृष्टिकोणेन शिक्षायाः नूतनानां मार्गानाम् अन्वेषणं कर्तव्यम्।